Obsługa prawna fundacji, czy warto z niej korzystać ?

Przypomnę tutaj jedynie, że fundacja posiada własną osobowość prawną, co za tym idzie, jest ona niezależnym podmiotem prawa. Fundator lub fundatorzy w formie aktu notarialnego powołują ją do życia. Jest to tak zwany akt fundacyjny – oświadczenie o ustanowieniu fundacji i przeznaczeniu na jej rzecz określonego majątku. Fundator po założeniu fundacji tworzy statut fundacji, określa także skład i organizację zarządu, sposób powołania jego członków oraz obowiązki i uprawniania jakie będą mieli. Obowiązkiem fundatora jest sformułowanie jaki jest cel fundacji, zasad oraz formy działania fundacji. Fundator może być prezesem lub zajmować inne stanowisko w zarządzie fundacji, nie ma on jednak obowiązku prawnego uczestnictwa w dalszym działaniu fundacji.

W dzisiejszym artykule zajmiemy się czynnościami związanymi z obsługą prawną fundacji.

Etap I. Rejestracja fundacji w KRS

  Już na etapie rejestracji fundacji, jako podmiotu prawa, potrzebna będzie profesjonalna pomoc prawna, przy redakcji dokumentów, które należy załączyć do wniosku rejestracyjnego.

Przepisy prawa wymagają takiej formy przy konstruowaniu aktu fundacyjnego. Takie oświadczenie o ustanowieniu przez fundatora fundacji wymaga formy aktu notarialnego.

Również pozostałe dokumenty warto sporządzić przy pomocy profesjonalnego prawnika. W szczególności takim dokumentem będzie statut fundacji, w którym trzeba określić podstawowe zasady funkcjonowania fundacji, między innymi takie jak: zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. W tym dokumencie Fundator decyduje, czy zachować do wyłącznej kompetencji obowiązki nadzorcze, stanowiące oraz kontrolne w fundacji, czy przekazać je innym osobom.

Skutki prawne jakie wynikają z tej decyzji są znamienne, to tutaj zostaje rozstrzygnięta kwestia zakresu kontroli fundatora nad organizacją. Rada prawnika będzie pomocna przy podjęciu decyzji, czy pozostawić fundatorowi do wyłącznej kompetencji – wybór, powoływanie i odwoływanie członków zarządu fundacji; – uchwalanie zasad zatrudniania i wynagradzania członków zarządu, w tym wysokości wynagrodzeń; – kontrolę pracy członków zarządu fundacji; – przeprowadzanie  inspekcji gospodarki fundacji, kontroli ksiąg rachunkowych, badanie słuszności i celowości poczynionych wydatków.

Do przeprowadzenia procesu rejestracji fundacji w sądzie rejestrowym (KRS), czyli do złożenia wniosku o rejestrację, fundacja może ustanowić pełnomocnika. Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego może być nim jedynie profesjonalny pełnomocnik w rozumieniu art. 87 [Pełnomocnicy stron) – tj.: adwokat, radca prawny oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia.

Etap II. Funkcjonowanie fundacji jako osoby prawnej

Pomoc prawna będzie przede wszystkim potrzebna zarządowi fundacji. Do kompetencji zarządu fundacji należą kluczowe decyzje we wszystkich sprawach niezastrzeżonych do zakresu działania fundatora, a w szczególności:

• reprezentacja fundacji na zewnątrz;
• bieżący i ogólny zarząd nad majątkiem fundacji;
• zmiana statutu fundacji;
• wydanie zarządzenia lub uchwalanie regulaminów w sprawach wewnętrznych fundacji;
• podejmowanie decyzji w sprawach pracowniczych, w tym ustalanie zasad zatrudnienia, wynagradzania oraz wielkości środków przeznaczonych na wynagrodzenia dla pracowników i współpracowników;
• zatwierdzanie programów działania fundacji oraz preliminarza budżetu rocznego fundacji;
• sporządzanie oraz przedstawianie okresowych i wieloletnich planów działania fundacji;
• sporządzanie, przedstawianie i składanie sprawozdania z działalności fundacji, w tym roczny raport z działalności fundacji kierowany do właściwego ministra sprawującego nadzór na fundacją;
• wykonywanie zarządzeń fundatora;
• uchwalanie regulaminu określającego tryb pracy zarządu, w tym podziału kompetencji pomiędzy jego członków;
• podejmowanie uchwały o rozwiązaniu i likwidacji fundacji;
• powoływanie i odwoływanie likwidatorów;
• przeprowadzenie likwidacji fundacji, chyba że na likwidatora powołano osobę spoza składu zarządu.

Zakres swobody działania zarządu, zależy zatem przede wszystkim od zapisów statutu oraz właściwych przepisów prawa, w szczególności ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. – o fundacjach.

Mając na uwadze wyżej wskazane uprawnienia zarządu i związane z nimi obowiązki prawne, korzystanie przez zarząd z profesjonalnej pomocy prawnej będzie zabezpieczało interesy członków zarządu oraz fundacji i uchroni ich/ją przed negatywnymi konsekwencjami mogącymi powstać w przyszłości.

Fundacja reprezentowana przez zarząd, współpracując z różnymi podmiotami, jak również w ramach prowadzenia bieżącej działalności – będzie potrzebowała fachowej pomocy prawnika. Fundacja podpisuje wiele umów i porozumień, a także tworzy regulaminy. Należy pamiętać, że często stopień skomplikowania dokumentów oraz ich zawiłość i prawniczy język wymagać będą ich sporządzenia lub skonsultowania z prawnikiem.

Fundacje, podobnie jak spółki prawa handlowego w ramach swojej działalności, borykają się ze skomplikowanymi problemami prawnymi, finansowymi i rachunkowymi. Za błędne działanie fundacji, członkom zarządu może grozić odpowiedzialność osobista.

Członkowie zarządu fundacji ponoszą odpowiedzialność za kwestie rachunkowe i podatkowe. Odpowiedzialność ta wynika przede wszystkim z obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości. Również Kodeks karny skarbowy w art. 60 i 61 przewiduje sankcje karne za nieprowadzenie i nierzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych. Ponadto mogą oni ponieść solidarną odpowiedzialność majątkową (i to całym swoim majątkiem) za zaległości podatkowe takiej fundacji (art. 116a § 1 Ordynacji podatkowej).

Również na gruncie prawa cywilnego, członkowie zarządu fundacji mogą ponieść odpowiedzialność. Będzie ona wynikać z ogólnych zasad odpowiedzialności deliktowej z art. 415 Kodeksu cywilnego. Spowodowanie zawinionej szkody będzie rodzić odpowiedzialność cywilną po stronie członka zarządu, który ją spowodował. Ponadto członkowie zarządu mogą ponieść solidarną odpowiedzialność majątkową (i to całym swoim majątkiem) za szkodę wyrządzoną poprzez niezłożenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 21 ust. 3 Prawa upadłościowego).

Podsumowując powyższe rozważania, prowadzenie fundacji przy pomocy profesjonalnej pomocy prawnej będzie potrzebna w sprawach takich jak:

• Zakładanie fundacji, w tym tworzenie statutów oraz rejestrację w KRS.
• Bieżąca obsługa i doradztwo prawne, w tym sporządzenie umów związanych z działalnością fundacji i obsługa organów fundacji.
• Obsługa fundacji w zakresie stosunków z jej pracownikami.
• Przygotowanie projektów uchwał oraz ich opiniowanie.
• Opiniowanie i projektowanie umów oraz regulaminów.
• Bieżące konsultacje prawne.
• Reprezentacja w postępowaniach sądowych, w tym prowadzenie spraw w postępowaniu administracyjnym, jak również prowadzenie spraw w postępowaniach przed sądami cywilnymi.
• Przeprowadzenie procedur związanych z zakończeniem działalności fundacji i jej likwidacją.

Paweł Nowacki

Prawnik

Od 2000 roku związany z obsługą cywilno-prawną, od Głównego Urzędu Ceł po Izbę Celną w Warszawie, Ponad 10 lat pracy jako Asystent Sędziego  w Izbie Pracy Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Od dwóch lat związany z jedną z warszawskich kancelarii prawnych

Przeczytaj również inne wpisy